Belangenverstrengeling

Geen fatsoenlijk advocaat behartigt bewust tegengestelde belangen. Want tot het wezen van de advocaat behoort dat hij partijdig (en onafhankelijk) is. Je kunt geen twee heren dienen. Klinkt simpel - maar dat is het lang niet altijd.

Op de regel dat de advocaat of zijn kantoorgenoot niet ook de tegenstrijdige belangen van de wederpartij behartigt, of later alsnog gaat behartigen, 'zijn geen uitzonderingen toegestaan'. Deze kloeke mededeling komt in tuchtrechtelijke uitspraken nogal eens voor. Maar dan begint het pas, want wanneer is er sprake van belangenverstrengeling?

Nuance

Bij Gedragsregel 15 hadden de opstellers zes artikelleden en drie sub-leden nodig om de hoofdregel van uitleg en nuances te voorzien.
Lid 3 zegt dat je een zaak tegen je (voormalige) cliënt mag doen als het een heel andere kwestie betreft, de eerder verkregen informatie niet vertrouwelijk is en niet relevant kan zijn voor de nieuwe zaak, én van bezwaar van de eerste cliënt niet is gebleken. 

Vertrouwen in de advocatuur

Je kunt in geval van twijfel met de deken overleggen – maar alleen jij blijft verantwoordelijk. Oud-deken Germ Kemper vraagt in zulke gevallen: 'Waarom zou je het doen? Stel dat de zaak minder goed afloopt dan je hoopt, of je suggereert de cliënt een kort geding toch maar niet te voeren, dan blijft er misschien bij de cliënt iets knagen. De kern is dat je de schijn moet voorkomen dat je door meer wordt bewogen dan alleen het belang van je cliënt (lees vanaf linker kolom onderaan).' 
Want alleen al bij die schijn wordt 'het vertrouwen in de advocatuur of in [de] eigen beroepsuitoefening' geschaad – en overtreed je dus Gedragsregel 1.

Vraag 1:

• Heb je ervaring met mogelijke belangenverstrengeling?
• Vraag je je bij twijfel over belangenverstrengeling weleens af wie er beter van wordt als je het wél doet?
• Denk je dat je goed bent in het onderscheiden en scheiden van belangen? Zo ja, kun je daarom grotere risico's nemen?

Vraag 2:

In Gedragsregel 15, ‘Belangenverstrengeling’, gaat het om tegengestelde belangen van cliënten. Maar ook de belangen van je cliënt en die van jou kunnen verstrengeld raken. En Gedragsregel 2, lid 2 schrijft voor dat geen ander belang dan dat van de cliënt  bepaalt hoe je een zaak behandelt.

Kun je:

• advocaat zijn van een onderneming waarin je ook een commissariaat vervult, zonder de schijn van belangenverstrengeling te wekken?
• optreden als advocaat van een symfonieorkest terwijl je onbetaald lid bent van zijn raad van advies?
• advocaat van een bv zijn en die bv bijstaan in de ontslagzaak tegen de directeur die jouw contactpersoon was?
• je uit dit soort netelige situaties meestal redden met een goede PR en communicatieve vermogens, of moet je je terugtrekken?

Vraag 3:

Stel: door een reeks van administratieve slordigheden ontdek je niet bijtijds dat de zaak die je nu doet direct verbonden is met een afgesloten zaak die jij of je kantoorgenoot jaren eerder hebt gedaan. Voorbeelden: je eist voor een nabestaande schadevergoeding van een verdachte die eerder in de moordzaak door jouw kantoorgenoot werd bijgestaan, of je vraagt voor een cliënt nakoming van een contract bij het opstellen waarvan je de andere contractspartij bijstond.

•  Maak je je dan schuldig aan belangenverstrengeling?

Vraag 4:

Nieuwe financieringsmogelijkheden voor procedures die je wilt gaan voeren dienen zich aan. Denk aan procesfinancieringsbedrijven, class action, crowdfunding.

•  Is het voorstelbaar dat je daarbij soms het risico loopt van de (schijn van) belangenverstrengeling?

Vraag 5: 

Als Gedragsregel 15 zou verdwijnen, door welke kernwaarde(n) zou je je dan bij het antwoord op bovenstaande vragen vooral laten leiden?