Integriteit

Integriteit is de vijfde kernwaarde – of is het de samenvatting van de andere vier? Een integere advocaat is 'rechtschapen, onomkoopbaar en betrouwbaar' (Bannier). Je mag niet liegen, niemand bedonderen en niet duiken als je verantwoordelijk bent. Natuurlijk niet, maar wat doe je in je praktijk?

Een advocaat is bij de uitoefening van zijn beroep integer en onthoudt zich van enig handelen of nalaten dat een behoorlijk advocaat niet betaamt (artikel 10a Advocatenwet). De Gedragsregels kun je zien als uitwerkingen van deze norm. Gedragsregel 1 verplicht met zoveel woorden tot ‘betamelijke beroepsuitoefening’ en Gedragsregel 8 bepaalt dat een advocaat ‘zowel in als buiten rechte’ geen onjuiste feitelijke informatie mag verstrekken.

Onrecht

Waar recht onrecht wordt, is verzet een plicht, zegt men. Een advocaat die tijdens de Duitse bezetting wettelijke regels ontdook om Joden een andere identiteit te verschaffen, handelde integer. Dat doel heiligt vele middelen. Maar de advocaat die zijn kantoorgenoten vele toevoegingen liet aanvragen terwijl hij ze zelf uitvoerde om het maximale aantal toevoegingen te omzeilen? Hij leverde uitstekend werk, dus cliënten leden er niet onder. Toch werd hij door de tuchtrechter geschrapt en kreeg hij van de strafrechter een taakstraf.

Hoop

Je moet de cliënt een eerlijk beeld geven van de kans van slagen van een voorgenomen juridische procedure en van wat de zaak kan gaan kosten. Maar je hebt zelf hoop op een goede afloop, anders begon je er niet aan, en praten over declareren voordat je iets hebt gedaan is bepaald niet leuk.

Liegen

Tegenover de rechter mag je niet liegen, evenmin als tegenover de tegenpartij. Maar je hoeft zeker niet alle zwakke kaarten van je cliënt op tafel te leggen. Hoeveel van de waarheid kun je weglaten voordat het liegen wordt? En hoe voorkom je dat je in het belang van je cliënt verantwoordelijk wordt voor een leugen, al is het om bestwil?

Vraag 1:

Kun je een concrete situatie schetsen die bij je opkomt als je denkt aan de kernwaarde 'integriteit'? Was je daarin zelf, of een andere advocaat, integer – of juist niet?

Vraag 2:

Is opname van de kernwaarde integriteit in de wet overbodig? Waarom (niet)?

Vraag 3:

Stel: je doet een zaak voor je vriend(in). Ze heeft een rechtsbijstandsverzekering.

• Gaat het de verzekeraar iets aan dat jullie een relatie hebben?
• Lees in het Advocatenblad het artikel 'Over de vloer' en de onderliggende beslissing van het Hof van Discipline. Ben je het met het oordeel van de tuchtrechter eens? Waarom (niet)?

Vraag 4:

Kijk en luister naar wat Mischa Wladimiroff in de Lawyers Tour Cinema van de Beroepsopleiding Advocaten (van 34:58 - 37:50 min afspelen) zegt over het voorkomen van medewerking aan leugens in de rechtszaal.

• Heeft Wladimiroff een goede weg gekozen?
• Wat zou je zelf doen?

Vraag 5:

Kernwaarden kunnen botsen. Zo kan het zijn dat de kernwaarde 'onafhankelijkheid' in een concrete zaak vereist dat je op alle aspecten van een procedure 'meester van het proces' ('dominus litis') bent, terwijl de kernwaarde 'partijdigheid' eerder veronderstelt dat je tot in detail het perspectief van de cliënt overneemt.

• Heb je weleens meegemaakt dat je cliënt volgens jou niet de waarheid sprak? Kostte het jou, partijdig dienstverlener, toen moeite om integer te zijn?

Vraag 6:

Kernwaarden kunnen dus botsen.

Een advocaat zei tijdens een executie-kort geding – ter voorkoming van een aangekondigd executoriaal beslag – niet dat hij zelf al beslag had gelegd. De tuchtrechter vindt 'dat met open vizier wordt gestreden' maar vindt ook dat deze advocaat 'de rechter niet heeft misleid'. Want gezien de kernwaarde partijdigheid hoeft de advocaat 'niet eigener beweging mededelingen te doen over het beslag'.

• Ben je het met de tuchtrechter eens?
• Noem een concrete situatie uit je eigen praktijk waarin partijdigheid en integriteit met elkaar streden. Welke waarde won, en waarom?